اسانس گیری چگونه انجام می شود؟ دیدگاه بگذارید

اسانس چیست؟

اسانس از اندام های مختلف گیاه (از جمله: جوانه، برگ، ریشه، ساقه و …) و گل محمدی  به روش اسانس گیری گرفته می شود و حالت مایعی بی رنگ، آبگریز و غلیظ را دارد. در اسانس ها مقدار زیادی ترکیبات شیمیایی فرار وجود دارد، به همین دلیل به آنها جوهر اصلی گیاه گفته می شود. وجود اسانس در گیاهان مختلف و گل محمدی، دلیل اصلی بوی خوشیست که دارند و میزان اسانس موجود در هر گیاه، مناسب با نوع آن متفاوت است. از اسانس ها برای طعم دهی به انواع غذا و نوشیدنی ها استفاده می شود؛ به همین دلیل در صنایع غذایی بیشترین استفاده را دارند.

اسانس ها در بازار با قیمتی باور نکردنی به فروش می رسند، همین عامل سبب شده امروزه افراد زیادی به اسانس گیری از گیاهان مختلف بپردازند. از آنجایی که اسانس ها حالت فرار دارند، با قرار گرفتن در مجاورت هوا تبخیر می شوند، به همین دلیل بهتر است آنها را داخل ظرفی دربسته و تیره قرار داد تا از نفوذ هوا و نور به داخل آن پیشگیری شده و تغییر رنگ پیدا نکنند. در این مقاله، نحوه اسانس گیری شرح داده خواهد شد و همچنین دستگاه هایی را معرفی خواهیم کرد که از قابلیت تولید اسانسی ناب و خالص برخوردارند. با وارد شدن در این لینک اطلاعات خود را درباره اسانس و عصاره گیاهان دارویی افزایش دهید.

روش های اسانس گیری از گیاهان مختلف

تولید اسانس به روش تقطیر با آب

جهت اسانس گیری از گیاهان خشک و گیاهانی که در برابر حرارت مقاومت بالایی دارند، معمولاً از این روش استفاده می شود. در این روش، بخش مورد نظر گیاه را جدا کرده و آن را داخل ظرف مورد نظر ریخته و مقداری آب، به آن اضافه می کنند. سپس باید ظرف را روی حرارت قرار داد تا همه رایحه موجود از گیاه خارج و در بخش خنک کننده تجمع یابد.

تولید اسانس با تقطیر (بخار و آب)

برای اسانس گیری از گیاهان تازه و خشک، معمولاً از بخار و آب استفاده می شود. بگونه ای که بعد از انتقال گیاه مورد نظر به داخل مخزن، باید لایه ای آب به آن افزود. سپس می بایست بخار آب را درون مخزن منتقل کرد تا بخار از داخل گیاهان خیس عبور کند. با توجه به اینکه اسانس حالتی روغنی دارد، به راحتی از بخار و آب جدا شده و به داخل ظرف دیگری منتقل می گردد.

تولید اسانس به روش تقطیربا بخار مستقیم

در این روش، گیاه تازه و پاک شده را مستقیماً در معرض بخار قرار می دهند و از آب استفاده نمی شود. بگونه ای که بعد از پاکسازی و شستشوی گیاه، آن را داخل سبدهای مخصوصی می ریزند تا آبگیری شود. سپس بخار را با فشار بالا بین گیاهان تزریق می کردند تا اسانس داخلی آنها استخراج و وارد فاز بخار گردد. سپس بخار حاوی اسانس به بخش سردکننده هدایت شده و عملیات تقطیر، روی آن اجرا می گردید. استخراج اسانس از گیاهان با بخار مستقیم، سبب هیدرولیز شدن برخی ترکیبات اسانسی شده و حتی برخی از آنها تجزیه می شدند.

برای رفع این مشکل، باید بخار را با فشار خیلی بالا از بافت های گیاهی عبور داد. شایان ذکر است که این روش امروزه کاربرد چندانی ندارد و در گذشته ای نه چندان دور، از این روش برای اسانس گیری از گیاهان استفاده می شد. بخار مورد نیاز را می توان از طریق دیگ بخار تامین کرد. اینجا با یک سیستم مناسب برای تولید بخار آشنا شوید.

تولید اسانس با روش حلال

اسانس گرفتن با روش حلال، برای گیاهانی که میزان اسانس کمی داشته و به حرارت حساسند بسیار مناسب است. در این روش از دو شیوه حلال های فرار و حلال های چربی غیرفرار استفاده می شود. حلال های فرار بر روی گیاهانی با مقدار روغن بالا کاربرد داشته که این حلال ها نقطه جوش پایینی دارند (هگزان و بنزن) و از حلال های چربی غیر فرار، برای اسانس گیری از گیاهانی با میزان روغن فرار کم از جمله گلبرگ گل ها بکار می رود.

بهترین دستگاه ها برای تولید اسانس گیاهی و گل محمدی

اسانس گیری با اسانس گیر نوع اول هیمورا

اسانس گیر نوع اول از چندین بخش مختلف تشکیل شده که شامل دیگ پخت استیل، سیستم اسانس گیری، دیگ بخار و کولینگ تاور است. این اجزا کاملاً مجزا از هم هستند و می بایست آنها را از طریق اتصالات، به هم وصل کرد. بعد از اتصال بخش های مختلف دستگاه، می بایست گیاه مورد نظر یا گل محمدی را بعد از پاکسازی داخل دیگ پخت ریخت و درب آن را محکم بست.

دیگ بخار وظیفه تامین بخار را بر عهده داشته و کولینگ تاور تامین کننده آب سرد است. در واقع بخاری که توسط دیگ بخار تولید می شود، از طریق اتصالات وارد مخزن شده و بعد از برخورد با گیاه یا گل محمدی، از آنها عبور و سبب خروج عطرمایه آنها می گردد. حالا بخار حاوی عطرمایه یا همان اسانس، باید تقطیر گردد. بدین ترتیب آب سرد تولیدی توسط کولینگ تاور به کندانسور متصل به مخزن، وارد می شود. کندانسور از لوله هایی تشکیل شده که آب سرد از لوله های آن عبور می کند و در تماس با  بخار حاوی اسانس، آن را خنک کرده و به مایع تبدیل می کند.

در نهایت مایع که همان عرق گیاهی است وارد بخش اسانس گیر شده و اسانس موجود در آن خارج می شود. بخش اسانس گیری از محفظه ای تشکیل شده که بخش بالای آن شیشه ای و بخش پایین از استیل است. اسانس خالص در بخش شیشه ای و عرق در بخش پایین این محفظه جمع می شود. بخش شیشه ای و استیل به شیرهای تخلیه مجزا تجهیز شده اند، به همین دلیل می توان اسانس و عرق گیاهی را بصورت مجزا تخلیه کرد.

توجه: این اسانس گیر از قابلیت تولید اسانسی با سطح ماندگاری بالا برخوردار است، اما عطر کمتری دارد.

اسانس گیری با اسانس گیر نوع دوم هیمورا

اول از هر چیز بهتره بگم برای تولید اسانس با اسانس گیر نوع دوم از خود گیاه یا گل محمدی استفاده نمی شود، بلکه مواد اولیه برای تولید اسانس، عرقیات گیاهی یا گلاب هستند. این دستگاه دارای مخزن استیل و سیستم اسانس گیر بوده و عرقیات یا گلاب را داخل مخزن ریخته و سپس آن را روی اجاق گاز یا هر تجهیز حرارتی دیگر قرار می دهند تا بر اثر حرارت، عطرمایه محصول جدا و تبدیل به بخار شود. سپس بخار وارد کندانسور آبی شده و در آنجا سرد می شود. بخار بعد از سرد شدن، به مایع تبدیل شده و وارد بخش اسانس گیر می گردد.

در این بخش، اسانس خالص از مایع جدا شده و به بخش شیشه ای محفظه وارد می شود. مایع باقی مانده از طریق اتصالات، به داخل مخزن وارد می شود تا مجدداً عملیات اسانس گیری روی آن اجرا گردد. این عمل تا جایی ادامه می یابد که تمامی اسانس موجود در آن جدا شده و درنهایت باقیمانده، آب مقطر باشد.

نکته قابل توجه: این دستگاه از قابلیت تولید اسانسی بسیار معطر برخوردار است. اما از لحاظ ماندگاری، اسانس نوع اول بر نوع دوم ارجحیت دارد. برای تولید نوع دیگری از اسانس ها با نام اسانس تام، باید اسانس نوع اول را با اسانس نوع دوم ترکیب کرد. بنابراین با تهیه اسانس گیرهای نوع اول و دوم می توانید اسانسی بسیار گرانبها تولید کنید که هم معطر است و هم ماندگاری بالایی دارد.

نتیجه گیری

در این مقاله در مورد اسانس گیری از گیاهان و گل محمدی صحبت نموده و همینطور به اسانس ها و ارزش بالای آنها اشاره کردیم. این روغن های فرار گرانبها، جوهر اصلی گیاه بوده و در بخش های مختلف آن از جمله: برگ، ساقه، ریشه، جوانه و … وجود دارد و از آنها بعنوان افزودنی و مواد معطر در انواع غذاها و نوشیدنی ها استفاده می شود. اصلی ترین بخش این مقاله شامل چگونگی استخراج اسانس از گیاهان مختلف و گل محمدی بود و روش های مختلف استخراج اسانس گیاهی را شرح دادیم. در حالت کلی تولید اسانس با روش های تقطیر با آّب، بخار و آب، بخار مستقیم و روش حلال امکان پذیر است. اما بهترین روش برای اسانس گیری، استفاده از دستگاه های اسانس گیر نوع اول و دوم هیمورا است.

اسانس گیر نوع اول، اسانسی با سطح ماندگاری بالا تولید می کند و اسانس گیر نوع دوم از قابلیت تولید اسانسی معطر برخوردار می باشد. از آنجایی که یکی از این دستگاه ها محصولی با ماندگاری بالا و دیگری، محصولی با عطر و طعم بالا تولید می کند، پس مکمل هم هستند و می توان اسانس تولیدی توسط این دستگاه ها را با هم ترکیب و اسانسی تام و بسیار گرانقیمت تولید کرد. پس نتیجه می گیریم اسانس گیرهای نوع اول و دوم نقش تاثیرگذاری در افزایش درآمد تولید کنندگان دارند.