اسانس و دستگاه های اسانس گیری دیدگاه بگذارید

اسانس گیاهی 

حتما شما کلمه اسانس را شنیده و یا شاید طعم برخی از آنها را به همراه مواد غذایی و آشامیدنی چشیده باشید. اسانس ها نوعی روغن فرار هستند که مهمترین ماده در ساختار گیاهان داروئی و معطر را تشکیل می دهند. اسانس یا اسانس تام در بخش های مختلف گیاه همانند برگ، ریشه، دانه، ساقه و … وجود دارد. این ماده روغنی با وجود فرار بودن عطر و رایحه قویی دارد. اگر در معرض هوا قرار گیرد دچار تغییر رنگ شده ( اسانس ذاتا بی رنگ است) و به اصطلاح اکسید می شود. اسانس ها را بعد از استحصال در جایی به دور از نور و با دمایی خنک نگهداری می کنند. زادگاه اسانس ها کشور مصر باستان بوده که برای درمان بیماری ها از آن استفاده می کردند. البته در مراسمات مذهبی و آرایش افراد و موارد بهداشتی، اسانس بسیار پرمصرف بود.

 کلمه Essence از لحاظ لغوی معنی جوهر، عنصر وجودی یا ماهیت را می دهد و چون این ماده به طور معمول از طریق حرارت دادن گیاهان به دست می آید، کاملا مناسب این ماده می باشد. امروزه تعداد گیاهانی که از آنها برای تولید  اسانس تام ( اسانس گیاهی) استفاده می کنند شاید بیشتر از صدها نوع باشد. به طور کلی اسانس ها از لحاظ مصرف به دو نوع اسانس خوراکی و اسانس های غیرخوراکی دسته بندی می شوند. این اسانس ها اغلب از گیاهان تولید شده و برخی دیگر از میوه ها همانند ( توت فرنگی، پرتغال، نارگیل و …) بدست می آیند. از پرکاربردی ترین اسانس ها در صنایع مختلف می توان به اسانس وانیل، اکالیپتوس، رُز، اسانس یاس، بابونه، نعنا، درخت چای، اسانس گل محمدی و اسطوخودوس اشاره کرد.

روش های اسانس گیری

روش مورد استفاده برای استخراج اسانس ها بستگی تام به نوع گیاه، تازه و خشک بودن آن، محل قرار گیری اسانس ها در اندام های گیاه، مواد تشکیل دهنده اسانس و خلوص اسانس دارد. از این رو روش ها و تجهیزات اسانس گیر مختلفی برای استحصال اسانس به کار برده می شود. در این بخش ما به متداول ترین آنها اشاره می کنیم.

• اسانس گیری به روش تقطیر با آب (گیاهان خشک شده یا گیاهانی که اسانس تام آنها در اثر جوشیدن از بین نمی رود).
• اسانس گیری به روش تقطیر با بخار و آب ( بیشتر برای گیاهان تازه و خشکی که ممکن است در اثر جوشیدن اسانس آنها تخریب شود مورد استفاده قرار می گیرد).
• اسانس گیری به روش بخار مستقیم ( برای گیاهان تازه بوده که برخلاف دو روش قبلی مرحله خیس کردن در آب حذف شده و گیاه را داخل سبدها در معرض بخار قرار می دهند).
• تولید اسانس به کمک حلال ها ( برای گیاهانی است که دارای اسانس کم و حساس به حرارت هستند).
• اسانس گیری با استفاده از فشار و تیغ زدن گیاهان ( این روش برای تولید اسانس های حساس به حرارت است).
• استخراج اسانس توسط آنزیم ها ( اسانس هایی است که ساختار آنها به صورت گیلکوزید بوده و باید ابتدا هیدرولیز شوند).
• اسانس گیر با استفاده از گازها ( در این روش از گاز CO₂ استفاده شده و اساس کار بر نقطه میعان آن پایه ریزی شده است).

دستگاه های تولید اسانس گیاهی

دستگاه های موجود در بازار برای تولید اسانس تام، انواع گوناگونی دارند، اما اغلب از نوع دستگاه های تقطیر بوده که مجهز به بخش اسانس گیری هستند. آنچه در این بخش معرفی می گردد دستگاه هایی هستند که در کارگاه ها و بخش های صنعتی برای تولید اسانس به کار برده می شوند. نام کلیه این دستگاه ها اسانس گیر بوده و بسته به تعداد مخزن آنها در مدل های تک مخزن و دومخزن طراحی شده اند. در ساختار دستگاه های اسانس گیر مخزن اصلی برای ریختن ماده اولیه یا گیاه مورد نظر جهت اسانس گیری می باشد. مهمترین بخش این تجهیزات همان قسمت اسانس گیری است که قادر است عصاره گیاه را از مایع جدا نماید.

یکی از تولید کنندگان عمده تجهیزات استخراج اسانس گروه صنعتی هیمورا است. این شرکت دستگاه عرق گیر، اسانس گیر و تقطیر الکل را در بخش تجهیزات صنعت غذایی تولید نموده و در اختیار کاربران و صاحبان صنایع قرارداده است. شرکت دستگاه های اسانس گیر را در دو مدل اسانس گیر نوع اول و نوع دوم با ظرفیت های متنوع تولید کرده که می توان با آنها اسانس تام بدست آورد. در ساخت دستگاه های تقطیر (اسانس گیری) از مخازن استیل استفاده شده و کندانسور آنها آبی بوده و همانند مخازن جنسشان از استیل می باشد. واحد حساس اسانس گیری که بعد از کندانسور قرار گرفته دو بخش بوده که بخش شیشه ای با شکل ستونی برای جمع آوری اسانس و قسمت دیگر برای عرق گیاهی در نظر گرفته شده است.

لوازم جانبی دستگاه های اسانس گیر

دستگاه های اسانس گیر با توجه به مدل و طرحی که دارند ممکن است دارای تجهیزات جانبی باشند. این تجهیزات می تواند برج خنک کننده یا کولینگ تاور برای تامین آب سرد کندانسور آبی بوده یا اینکه دیگ بخار به عنوان سیستم گرمایشی دستگاه اسانس گیر کاربرد دارد. همانطور که می دانید اسانس گیرها بدون منبع گرمایشی وابسته بوده و باید از یک اجاق یا شعله برای حرارت دهی استفاده شود.

نتیجه نهایی 

اسانس ها یکی از صدها ماده دارای ارزش افزوده خوب بوده بسیار گرانقیمت هستند. سود حاصل از اسانس ها صدها برابر بیشتر از فروش گیاه، عرق یا ماده خام می باشد. شغل تولید اسانس کسب و کاری از نوع Win- Win یعنی در کلیت برد- برد است. زیرا از طریق تولید اسانس های طبیعی که براساس فناوری های نوین انجام شده و بهای تمام شده محصول کم می شود. همچنین با افزودن طرح های تبدیلی به فرآیند تولید، می توان یک کسب و کار پایدار با بازدهی عالی راه اندازی نمود.