افزایش شیردهی دام ها دغدغه همیشگی دامداران
از گذشته تاکنون افزایش شیردهی دام ها از دغدغه اصلی دامداران بوده و است و برای رسیدن به این هدف از راهکارهای مختلفی استفاده کرده اند. چرا که این عامل در افزایش میزان درآمد آنها نقش تاثیرگذاری دارد.
شیر جزو اصلی ترین فرآورده های لبنیاتی است که در آن مقدار زیادی لاکتوز، پروتئین، کلسیم، چربی، منیزیم، فسفر، پتاسیم، ویتامین آ و انواع ویتامین ب و … وجود دارد. فرآورده های شیری مورد نیاز بشر بواسطه دام های مختلف از جمله: گاو، گوسفند، بز، گاومیش و … تامین می گردد که بیشترین میزان تولید توسط گاو صورت می گیرد. دامداری ها و دامپروری ها از دسته مکان هایی هستند که به قصد تامین نیازهای گوشتی و لبنی، به پرورش و نگهداری انواع دام می پردازند. بیشترین درآمد این مکان ها از طریق تولید شیر و عرضه آن به بازار تامین می گردد. اگر میزان شیردهی کم باشد، قطعاً سود زیادی عاید دامداران و دامپروران نخواهد شد. پس باید شرایطی فراهم کرد تا دام های شیرده، تولید بیشتری داشته باشند. روش های مختلفی برای افزایش شیردهی دام ها وجود دارد که در این مقاله، به این موضوع خواهیم پرداخت.
نحوه دوشین شیر تاثیر زیادی بر میزان شیر دهی دام دارد مقاله شیردوش حتما مطالعه کنید.
روش های افزایش میزان شیردهی در دام ها
در صورتی که دامدار یا دامپرور در حین دوشیدن دام ها، متوجه کاهش شیر شد باید به امور مربوط به آنها رسیدگی کند تا علت اصلی را دریابد. قطعاً اصلی ترین دلیلی که سبب کاهش میزان شیر تولیدی توسط دام می گردد، بحث تغذیه است. البته توجه به اینکه شاید دام بیماری خاصی داشته باشد نیز دارای اهمیت می باشد. قابل ذکر است، موارد دیگری از قبیل: نحوه رسیدگی به دام، بهداشت، آسایش، شیوه رفتار دامدار با دام، ژنتیک، محل نگهداری و … نیز می توانند در کاهش شیر تولیدی دام موثر باشند. در ذیل دلایل اصلی کاهش میزان شیردهی در دام ها را آورده ایم، پس با ما همراه باشید.
تغذیه دام
شکمبه دام که اصلی ترین عضو گوارشی آن بوده، ظرفیت معینی داشته و نباید به یکباره در یک وعده، چند برابر جیره غذایی در مقابلش قرار داد تا بخورد. در شکمبه دام ها مقدار زیادی میکروارگانیسم وجود دارد که در صورت تغییر در جیره غذایی یا پر بودن آن، شکمبه تحت تاثیر قرار می گیرند. در اثر این تغییرات ممکن است دام دچار کم اشتهایی شود. بنابراین کنار مواد غذایی دیگر برای رفع این مورد، می توان از کنسانتره (مواد معدنی و ویتامینه) به مقدار کم و دفعات زیاد در روز استفاده کرد.
البته ایجاد تغییرات در برنامه غذایی دام ها نباید بصورت ناگهانی انجام گیرد زیرا برای دام ضرر داشته و سبب کاهش شیردهی دام می شود. همچنین پر بودن شکمبه دام ممکن است احتمال بروز به بیماری آنتروتوکسمی یا دل درد را در دام ها افزایش دهد، در نتیجه در اثر این عوامل گاو، میل به خوردن را از دست داده و بی اشتها خواهد شد.
اگر می خواهید در برنامه غذایی گاو شیرده (مخصوصاً بعد از زایمان) تغییرات ایجاد کنید، بهتره بعد از اینکه 4 ماه از زایمان گاو گذشت، روزانه 4 تا 9 کیلو کنسانتره به غذایش اضافه کنید. در کنار کنسانتره می توان از سایر مواد غذایی نیز استفاده کرد و توجه کنید که در بحث کنسانتره، فقط کمیت مهم نیست، بلکه کیفیت نیز تاثیرگذار است. جیره غذایی گاوهای شیرده بهتره استاندارد باشد؛ یعنی 55 درصد علوفه و 45 درصد کنسانتره باشد. در صورتی که با کمبود یونجه و ذرت مواجه هستید، می توانید از پوسته ها، تفاله ها، کاه و … استفاده کنید.
افزایش دفعات خوراک دهی به دام
بهتر است دفعات خوراک دهی به دام را افزایش و در عوض حجم جیره غذایی را کاهش داد. این کار سبب می شود دام زمان را بیشتری را صرف نشخوار کرده و اشتهایش زیاد شود. بدین ترتیب در تمامی وعده ها، کل غذایش را خواهد خورد که نتیجه آن افزایش شیردهی در دام است. افزایش وعده های خوراک دهی به دام از مبتلا شدن آنها، به بیماری اسیدوز نیز پیشگیری می کند.
برخی به اشتباه به دام 2 یا 3 بار در روز خوراک می دهند و در هر وعده از مقدار زیادی علوفه استفاده می کنند. این امر سبب افزایش میزان چربی در شیر شده که نتیجه آن، دچار شدن دام به بیماری ها و مشکلات مربوط به هضم علوفه است.
افزایش دفعات دوشیدن
تحقیقات نشان داده هر چه تعداد دفعات دوشش دام ها زیاد باشد، میزان شیردهی در آنها نیز افزایش خواهد یافت. در این شرایط نیاز به دوشیدن طولانی مدت دام ها نیست و هر بار مقداری از شیر آنها دوشیده می شود، این امر از کلافگی و ایجاد استرس در آنها نیز پیشگیری می کند. جهت افزایش دفعات، می توان عمل شیردوشی از 2 بار در روز را به 3 بار و یا بیشتر افزایش داد. نمونه دستگاه هایی که شما می توانید از آن استفاده کنید، دستگاه های شیر دوشی سیار هیمورا می باشد.
کیفیت خوراک دام
هر چقدر خوراک دام کیفیت بیشتری داشته و مرطوب تر و خوش طعم تر باشد، دام بیشتر تمایل به خوردن آنها خواهد داشت، از سوی دیگر هضم علوفه مرطوب برای دام راحت تر است. البته کیفیت پروتئین موجود در خوراک دام نیز در افزایش شیردهی تاثیرگذار است. توجه داشته باشید کنسانتره مصرفی برای دام نیز باید باکیفیت باشد. در صورتی که برای تغذیه دام از علوفه های بی کیفیت استفاده گردد، افزایش تعداد دفعات خوراک دهی نیز در بالا رفتن میزان شیردهی موثر نخواهد بود.
نکات قابل توجه درباره افزایش شیردهی دام
- اضافه کردن کنسانتره به خوراک دام (در گاوها، 4 ماه بعد از زایمان)
- افزایش دفعات خوراک دهی به دام (موثر در افزایش شیردهی دام)
- افزایش دفعات شیردوشی
- واکسیناسیون به موقع دام ها، جهت مقاوم شدن سیستم بدنی آنها در مقابل بیماری ها
- شناخت بیماری هایی که احتمال دارد، دام به آنها مبتلا شود.
- استفاده از مکانی مناسب با امکان تهویه راحت (جهت نگهداری دام ها)
نتیجه گیری
نگهداری و پرورش دام، فقط به تامین نیازهای گوشتی و شیری محدود نمی گردد، بلکه از این راه می توان کسب درآمد کرد و شیر تولیدی را به کارگاه ها و تمامی مراکز تولید فرآورده های لبنی عرضه نمود. پس هر چه شیردهی دام ها بیشتر باشد، سود بیشتری عاید دامدار یا دامپرور خواهد شد. در این مقاله، به راهکارهایی برای افزایش شیردهی دام ها اشاره کردیم که هر دامدار یا دامپرور باید با این راهکارها آشنا شود. چرا که احتمال دارد بعد از زایمان دام ها یا موارد دیگر، متوجه کاهش شیردهی در آنها گردند.
برای مثال تغذیه دام ها و کیفیت خوراک کاربردی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و باید دفعات خوراک دهی به آنها بیشتر شود. افزایش دفعات دوشیدن دام ها نیز امری مهم است. همچنین باید شرایطی را برای دام فراهم کرد که آسایش کافی داشته و محل نگهداری آنها باید کاملاً بهداشتی بوده و تهویه مناسبی داشته باشد.