یک راه سریع برای غلبه بر روش های شست و شو قدیمی
با به روی کار آمدن سیستمهای پیشرفته، دیگر دوره شست و شوهای دستی، به خصوص در دستگاه های صنعتی به پایان رسیده است. CIP یکی از انواع روشهای شست و شوست که امروزه در کارخانجات، برای ضدعفونی و زدودن آلودگی از لولهها، مخزنها و … استفاده میشود. معنی CIP یا cleaning in place شست و شو در محل است. این روش، سطوح داخلی دستگاهها را که در اثر انبار کردن مواد غذایی و یا انجام یکی از فرآیندها، کثیف شده است یا لایهای از مواد روی آن مانده است، با ترکیبی از شویندههای قوی و موثر، تمیز و پاکسازی میکند. با ورود روش شستشوی cip علاوه بر این که سرعت کار افزایش مییابد، قسمتهای غیرقابل دسترس نیز که با روشهای دستی شسته نمیشد، ضدعفونی شدند، در روش شستشوی cip بهداشت محصولات خروجی و طول عمر بالای دستگاهها را تضمین مینماید.
مزایای شست و شوی CIP
در گذشته، یک نیروی انسانی مورد نیاز بود تا بخشهای مختلف دستگاه را از هم جدا کرده و شست و شو نماید و دوباره در جای خود قرار دهد. این عملیات علاوه بر وقت گیر بودن، روش سختی محسوب میشد که با وجود خطاهای انسانی، نمیتوانست پروسه پاکسازی را به نحو احسن انجام دهد. در نتیجه با فاسد شدن ماندههای محصولات قبلی، محصول جدید هم آلوده میشد و نمیتوانست از آزمون های کنترل کیفیت، بیرون بیاید. همچنین با انباشته شدن این آلودگیها روی هم، رسوبات زیادی به وجود میآمد که در نهایت موجب خرابی دستگاه و کاهش عمر آن میشد. روش شستشوی cip تمام این مشکلات را حل کرد.
همچنین شستشوی cip روشی ایمن برای تمام پرسنل میباشد؛ زیرا از طرفی جدا کردن قطعات دستگاهها از یکدیگر کار راحتی نبود و در برخی موارد، موجب آسیب های جسمی به کارگر شده و از سوی دیگر، مواد شویندهای که برای شست و شو مورد استفاده قرار میگرفت، موجب لطمههای ریوی و پوستی به کارکنان میشد.
روش شستشوی cip بدون دخالت شخص، سیستم را کاملا اتوماتیک و خودکار در مواقع لزوم، تمیز و میکروب زدایی میکند.
سردوش cip در کدام دستگاه های هیمورا قابل نصب است؟
روش شستشوی cip همان شست و شو با دستگاههای صنعتی است. سایز این دستگاهها بسیار بزرگ است و از دو قسمت مجزا تشکیل شده؛ که قسمت بزرگ تر معمولا بیرون از محوطه کارگاهی قرار داده میشود و بخش دیگر، از طریق لوله هایی به سردوش میرسد. پس برای این کار از یک سردوش مجزا استفاده میشود که آب و مواد شوینده را از خود دستگاه CIP گرفته و روی سیستم مورد نظر نصب میشود. پروسس تانک کشک هیمورا و کره گیر بالازن صنعتی همین برند، از تجهیزاتی میباشند که قابلیت نصب سردوش را دارند تا به روش شستشوی cip صفحات داخلی دستگاه را تمیز نمایند.
روی صفحه بالای کره گیرهای بالازن صنعتی دو دریچه برای ورود لوله وجود دارد که دریچه سمت راست مختص نصب سردوش CIP میباشد تا عملیات شست و شو از طریق آن ها انجام شود. پروسس تانک کشک نیز دارای یک روزنه میباشد تا با نصب سردوش به آن، داخل محفظه شسته و ضدعفونی شود.
روشهای شست و شو با انواع دستگاههای CIP
هر یک از این روشها، باید باتوجه به نوع محصول و دمای آب ورودی انتخاب شود.
سیستم شست و شوی تک مرحلهای
در این سیستمها، شست و شو یک بار انجام میشود که باتوجه به تک مرحلهای بودن، سریع ترین روش شستشوی cip است. آغاز کار با ورود آب پرفشار از مخزن به سوی لولهها همراه است که تمام آلودگیهای فیزیکی و رسوبات، با فشار آب و قدرت پاک کنندگی شوینده از سطوح کنده شده و از بین میرود و به فاضلاب ریخته میشود. در پایان، یک جریان آب دیگر، برای آب کشی و شست و شوی نهایی به درون لولهها فرستاده میشود.
سیستم شست و شوی دو مرحلهای
نحوه عملکرد این روش شستشوی cip همانند تک مرحله ایست اما با این تفاوت که آب و محلول شست و شو که در آغاز کار وارد دستگاه میشود، از دو مخزن جداگانه بوده و آب مورد نیاز برای آب کشی، دارای منبع دیگری است. یعنی این سیستمها مجهز به دو تانکر ذخیره جداگانه میباشند که موجب بهبود عملکرد شست و شو میشود.
سیستم شست و شوی سه مرحلهای
این دستگاه شست و شو، فرآیندی پیچیده تر از دو روش قبلی را طی میکند و زمانبر تر است اما قدرت پاک کنندگی آن بیشتر میباشد. در این روش، سه مرحله جداگانه برای شست و شو داریم. پس در صنایعی به کار میرود که نیاز به زدودن هرچه بیشتر و بهتر آلودگیها احساس میشود. دستگاههایی که با این روش شستشوی cip کار میکنند، مجهز به سه مخزن جداگانه هستند. در ابتدا آب با فشار بالا از مخزن اول به سمت لولهها هدایت میشود تا رسوبات ایجاد شده و هر نوع جسم فیزیکی، کنده شده و به سمت فاضلاب هدایت شود. بعد از این کار، نوبت به مخزن دوم میرسد که حاوی مواد قلیایی است؛ وظیفه محتویات این مخزن، که با فشار وارد لوله میشود، پاک کردن چربی و پروتئین از سطوح داخلی است.
با وجود پاک شدن تمام این آلودگیها، گاهی مواد معدنی و نمکها نیز داخل لوله باقی میماند که در این بخش، فعالیت مخزن سوم آغاز میشود که با فرستادن اسید، این مواد و آلودگیها را پاک میکند. در پایان نوبت به شست و شو، استریل و آب کشی نهایی میرسد تا با فشار آب، علاوه بر اجسام مانده، مواد شوینده اسیدی و قلیایی نیز از داخل مجراها شسته شده و از بین بروند.
سیستم شست و شوی چهار مرحلهای
تمام مراحلی که در مورد روش شستشوی cip در دستگاههای سه مخزنه صحبت شد، در سیستم شست و شوی چهار مرحلهای هم وجود دارد. ولی این دستگاهها، با داشتن مخزن چهارم جداگانه، پاک کردن یکبار بیشتر مجراها را با هر نوع ماده مورد نیاز، امکان پذیر میسازند. مخزن چهارم میتواند حاوی آب داغ، مواد خنثی کننده اسید و باز و یا هر نوع ماده مورد نیاز برای پاک کنندگی نهایی باشد. استفاده از این دستگاهها، بستگی به محصول تولیدی، میزان آلایندههای مانده و در نتیجه نیاز به تعداد دفعات شست و شو دارد.
راز افزایش کارایی در روش شستشوی cip
دما
افزایش دمای آب و مواد شوینده برای پاکیزه کردن ظروف، یک راهکار ساده برای پاکیزه نمودن هرچه بهتر آنها میباشد. خود ما نیز در زندگی روزمره، برای تمیز کردن سطوح آلوده، سعی میکنیم از آب داغ استفاده کنیم تا به راحتی چربی زدایی شود. در دستگاه های CIP اتوماتیک نیز میتوان با بالا بردن دمای محلول، کارایی را بیشتر کرد. همانطور که میدانید، افزایش دما باعث میشود سرعت حرکت مولکولها بیشتر شده و در نتیجه تمیزکاری در سریع ترین زمان ممکن انجام شود.
غلظت
کاملا واضح است که آب به تنهایی نمیتواند موجب تمیزی سطوح کثیف شود؛ این در حالیست که روش شستشوی cip فقط مایع را روی سطوح حرکت میدهد تا جدارههای داخلی تمیز شوند و هیچ جسم خارجی روی آن ساییده نمیشود. پس، هم باید از مواد شوینده با قدرت پاک کنندگی بالا استفاده کرد و هم غلظت آن ها را افزایش داد تا آلودگی زدایی بیعیب و نقص و در زمان کمی انجام شود. هرچه غلظت زیادتر باشد، میزان تماس با سطوح بیشتر شده و کثیفیها راحت تر پاک میشوند.
زمان
هرچه میزان شست و شو و زمان انجام آن را افزایش دهیم، کارایی روش شستشوی cip بهبود خواهد یافت.
فشار
همانطور که گفته شد، هیچ جسم خارجی سابنده، روی سطوح کشیده نمیشود؛ پس میتوان با ایجاد فشار و اعمال جریان غیریکنواخت، میزان پاک کنندگی را افزایش داد.
چه قطعاتی در همه سیستمهای CIP موجود و مشترک است؟
مخزن
همانطور که گفته شد، دستگاههای CIP در ظرفیتهای تک مخزن، دو مخزن، سه مخزن و چهار مخزن طراحی میشوند. وظیفه تمام این مخزنها، نگهداری محلول و آب و پمپاژ آنها به داخل لوله هاست. در روش شستشوی cip با توجه به نوع ماده تولیدی و ماندگاری آن روی سطوح، از دستگاههایی با مخزن های مختلف استفاده میشود.
پمپ
مایع داخل مخزن نمیتواند به خودی خود به سمت مجراها حرکت کند بلکه نیاز به پمپی دارد تا آن را هدایت نماید و در لولهها بچرخاند. پمپ این دستگاهها، از نوع سانتریفیوژ و یا همان نیروی گریز از مرکز میباشد که فشار لازمه را تولید مینماید.
فلومتر الکترومغناطیسی و فلوسوئیچ
این قطعه، با اندازه گیری جریان آب داخل دستگاه، باز شدن و لحظه ورود آن در داخل لولهها را به برد گزارش میدهد.
حسگرهای امنیتی
عملکرد این دستگاهها به دو پارامتر دما و جریان آب وابسته است. سنسورهای تعبیه شده در این دستگاهها، وظیفه دارند آنها را کنترل نمایند و در صورت وجود هر نوع مغایرت با حالت استاندارد، هشدار لازم را بدهند.
شیر های کنترلی
وظیفه این بخش، باز و بسته کردن و تظیم فشار آب میباشد.
برد یا صفحه نمایش هوشمند
تمام اطلاعات از قبیل میزان فشار آب، دمای آن و هر نوع داده های لازم، روی این صفحه به نمایش گذاشته میشود. در روش شستشوی cip تمام هشدارها و آماری که از سنسور دریافت میشود، روی برد قابل مشاهده میباشد.
اکنون میتوانید با پراکسین به عنوان قوی ترین ماده آشنا شوید
امروزه در کارخانههای کهنه کار و توسعه یافته، دیگر خبری از اسیدنیتریکها به عنوان محلول ضدعفونی کننده نیست بلکه از پراکسیدین با قدرت گندزدایی بالا استفاده میشود که مزایای فراوانی نسبت به روش شستشوی cip قدیمی دارد.
همانطور که گفته شد، توان میکروب زدایی این ماده به قدری بالاست که شاهد بهترین نوع شست و شو در کم ترین زمان ممکن هستیم. پس بازده و تمام انتظارات از یک دستگاه عفونت زدا، به بیشترین میزان خود میرسد. افزایش راندمان، کاهش مصرف برق و سوخت را به همراه دارد. به این صورت که دستگاه یکبار پراکسیدین را به لولهها میفرستد و دیگر نیازی به مراحل شست و شوی دیگر نیست پس در مصرف برق صرفه جویی میشود. از طرفی با وجود محلول ضدعفونی قوی که تاثیر عمیقی روی رسوبات دارد، دیگر نیازی به استفاده از آب داغ نیست پس مصرف سوخت نیز کاهش مییابد. با وجود این مایع، عمر دستگاه هم افزایش پیدا میکند چراکه تعداد پمپاژها کمتر شده درنتیجه استهلاک کاهش مییابد.
پراکسین، به عنوان یک اکسید کننده، هزینه های خط تولید را نیز تا مقدار قابل توجهی کاهش میدهد. این ماده، پس از عبور از مجرا و از بین بردن اجرام، نیاز به شست و شوی دوباره ندارد و مقدار کمی از آن که ممکن است روی سطوح باقی بماند، مضر نبوده و قابل خوردن است.
فیلم دستگاه:
سخن نهایی
امروزه دیگر شست و شوی دستگاه های صنعتی به روشهای دستی منسوخ شده است. روش شستشوی cip مدرن ترین روند برای میکروب زدایی دستگاههای بزرگ است. این کار به منظور تمیز کردن تمام قسمت های دستگاه بدون دخالت دست، انجام میشود. دستگاه های cip مختلف تک مخزن، دو مخزن، سه مخزن و چهار مخزن وجود دارد؛ هرچه تعداد مخزن بیشتر باشد، تعداد دفعات شست و شو با مواد مختلف بیشتر میشود. یعنی برای خط تولیدات مختلف و براساس حساسیت تمیزکاری، دستگاه مناسب تر باید انتخاب شود. روش شستشوی cip تمام رسوبات، مواد معدنی، املاح، چربی، پروتئین و اشیاء مانده را پاک مینماید. آب وارده به دستگاه هم میتواند آب سرد و هم گرم باشد.
سیستم شست و شوی cip معمولا از طریق یک سردوش به دستگاه صنعتی متصل میشود تا مایع با فشار زیاد از طریق سردوش خارج شده و بدنه داخلی دستگاه را تمیز کند. در برخی دستگاه های هیمورا نیز محل نصب این سردوش قرار داده شده است.