انواع سردخانه صنعتی و کاربرد آنها
در طول حیات انسان یکی از دغدغه های اصلی او حفظ و نگهداری مواد غذایی بصورت تازه و سالم می باشد. برای استفاده دائم از مواد غذایی مورد استفاده در فصول مختلف نیاز است که به نوعی این مواد نگهداری شوند؛ خصوصا مواد فساد پذیر همانند انواع میوه و سبزی و انواع گوشت که نیاز به شرایط خاص برای حفظ آنها به مدت طولانی می باشد. در زمان های دور انسان ها از مکان های خنک و سرد برای این منظور استفاده می کردند و این مکان پیش زمینه ساخت یخچال ها و سپس سردخانه ها شدند. سردخانه ها تجهیزاتی هستند که جهت نگهداری و افزایش طول عمر مواد غذایی و حفظ کیفیت آنها تا زمان مصرف مورد استفاده قرار می گیرند.
با افزایش جمعیت کشورها و بالا رفتن میزان مصرف سرانه مواد غذایی و از سوی دیگر برای کاهش درصد ضایعات در محصولات کشاورزی، ساخت و استفاده از سردخانه ها افزایش یافته و وجود آنها به نمادهایی از پیشرفت صنعتی یک کشور تبدیل شده اند. امروزه با از بین رفتن منابع طبیعی و کم شدن میزان تولید فرآورده های کشاورزی، سردخانه ها از تجهیزاتی هستند که برای ذخیره و انبار کردن این فرآورده ها برای مصارف بعدی دارای اهمیت می باشند و به یکی از نیازهای اصلی و مهم هر کشوری تبدیل شده اند.
کاربرد سردخانه ها در صنایع
- برای نگهداری به شکل تازه و با کیفیت به مدت طولانی از محصولات کشاورزی و باغداری.
- استفاده در صنایع شیمیایی برای نگهداری مواد فرار و جلوگیری از تصعید و تبخیر این مواد.
- کاربرد در صنایع دارویی برای حفظ کیفیت مواد اولیه داروها و نگهداری داروهای خاص و حساس به دما.
- کاربرد در انواع صنایع فرآوری مواد پروتئینی همانند کارخانجات تولید سوسیس و کالباس.
- سردخانه های صنعتی قابل استفاده در صنعت شیلات و پرورش ماهی و آبزیان جهت عرضه سالم و تازه آنها به مشتریان.
- استفاده در صنعت شیر و فرآورده های لبنی برای نگهداری ماست و پنیر و دیگر فرآورده ها (برای مطالعه بیشتر می توانید به مقاله « سردخانه های مناسب برای نگهداری لبنیات » مراجعه کنید).
- کاربرد در صنعت پزشکی و بیمارستان ها جهت نگهداری اجساد و نگهداری زباله های خاص تا زمان دفع آنها.
- استفاده از سردخانه در صنعت پخت و عرضه غذاهای آماده در هتل ها، مهمان سراها، رستوران ها و غذاخوری های بزرگ برای حفظ مواد اولیه غذایی
دسته بندی سردخانه های صنعتی براساس ساختار
بطور کلی سردخانه های تولید شده و موجود بصورت سردخانه های خانگی، نیمه صنعتی و صنعتی هستند که هر یک خصوصیات و موارد مصرف مختلفی دارند. سردخانه های صنعتی همانطور که مشخص است کاربردشان در بخش های صنعتی بوده و به طبع دارای ظرفیت های بالا هستند. سردخانه های صنعتی را می توان به لحاظ ساختاری در مدل های ذیل دسته بندی نمود.
سردخانه های کوچک
این سردخانه ها محل استقرار ثابتی دارند و بصورت سازه های ساختمانی ساخته شده و امکانات برودتی در آنها تعبیه می گردد. این نوع سردخانه ها به شکل یک اتاق با ابعاد مختلف طراحی شده اند که برای نگهداری مواد غذایی در هتل ها و رستوران ها و مراکز توزیع مواد غذایی کاربرد دارند. ساخت این سردخانه ها به این شکل است که یک اتاق در محل کاربری در نظر گرفته شده و این اتاق با امکانات برودتی مجهز می شود و به شکل ایزوله در می آید. دمای این سردخانه های اتاقی توسط تجهیزات سرمایش تنظیم شده و برای استفاده آماده می گردد.
سردخانه های بزرگ صنعتی
این سردخانه در شکل سازه های ساختمانی با وسعت زیاد برای انبار و نگهداری حجم زیادی از مواد غذایی کاربرد دارند. سردخانه های صنعتی دارای بخش های مختلف بوده و هر یک از آنها با توجه به شرایط دمایی و رطوبتی و ترکیب هوای هر بخش آن جهت نگهداری از محصولات خاصی تعبیه شده اند. سردخانه های صنعتی سیستم های برودتی مختلفی دارند که می توان به سیستم آمونیاکی، سیستم فریونی و … اشاره نمود.
سردخانه های متحرک
سردخانه های متحرک از لحاظ کاربری و مدل دارای تنوع بوده که از آنها در بیشتر مواقع برای توزیع و ارسال مواد غذایی و دارویی به مناطق مختلف استفاده می شود. البته قابل ذکر است که برای صادرات مواد فاسد شدنی نیز، سردخانه های متحرک بکار گرفته می شود. این سردخانه ها معمولا به وسیله کِشنده ها یا وانت بار جابجا می گردند. از لحاظ دمایی این سردخانه ها در دو مدل زیر صفر و بالای صفر طراحی و ساخته می شوند.
سردخانه های کانتینری
از این سردخانه ها برای حفظ و نگهداری مواد غذایی و سایر مواد در کشتی ها، سکوهای نفتی یا شناورها استفاده می کنند. این سردخانه ها با نام کانکسی نیز معروف هستند. سردخانه های کانکسی یا کانتینری مختص حمل و نقل دریایی نبوده و از آنها می توان در محل هایی که نیازمند جابجایی مداوم سردخانه است، استفاده کرد. این سردخانه ها اغلب با توجه به شرایط و درخواست مشتری بصورت سفارشی سازی، در ابعاد و ظرفیت های متنوع طراحی و تولید می شوند. مورد مهم درباره سردخانه های کانکسی این است که چنانچه نیاز به یک سردخانه کوچک یا متوسط دارید و فضای زیادی در دسترس نیست، می توانید از سردخانه های کانکسی که قابل نصب در فضای باز یا محلی محدود بوده، استفاده نمایید. سردخانه های کانکسی در ظرفیت های 4، 6، 8، 10، 12 و 15 تن ساخته شده اند و در دسترس کاربران قرار گرفته اند.
سردخانه های کانتینری که امروزه با تکنولوژی روز تولید شده اند از لحاظ دمایی در دو مدل زیر صفر و بالای صفر توسط تولید کنندگان معتبر ساخته شده اند. سردخانه های کانکسی زیر صفر اکثرا برای نگهداری مواد گوشتی و پروتئینی بوده و نوع بالای صفر آن جهت نگهداری میوه و سبزیجات طراحی شده است. بدنه این کانکس های سردخانه از متریال ساندویچ پانل ساخته شده و برای جلوگیری از تبادل حرارتی و اتلاف انرژی دستگاه، کلیه قسمت های بدنه و درب دستگاه را به شکل کامل و دقیق ایزوله نموده اند. قابل ذکر است که سردخانه های کانکسی مجهز به سیستم های کنترل و نظارت عملکرد دستگاه می باشند.
سردخانه های کنترل اتمسفر
همانطور که از اسم این مدل از سردخانه ها مشخص می باشد، در این سردخانه ها امکان کنترل مقدار اکسیژن و دیگر گازهای مورد استفاده (اتیلن) برای نگهداری مواد غذایی، میوه و سبزیجات وجود دارد. می دانید که سبزیجات و میوه ها دارای تنفس بوده و اکسیژن مصرف کرده و دی اکسید کربن پس می دهند؛ این فرآیند یکی از عوامل اصلی در فساد و خرابی آنها می باشد. لذا سیستم سردخانه های کنترل اتمسفر طوری طراحی شده اند که سبب کاهش این روند شده و میزان اکسیژن یا اتیلن موجود در سردخانه را تا حد امکان کم می کنند تا سبزیجات و میوه ها زمان طولانی تری تازه و قابل مصرف باقی بمانند.
جالبه بدانید که برای کاستن از میزان گازهای اکسیژن و اتیلن، میزان آنها بطور مرتب کنترل می شود و وقتی مقدار آنها از حد تعیین شده بیشتر شد، با عملیات خاصی اقدام به کاهش آنها می کنند. این عملیات به دو روش انجام می شود که روش اول با تزریق گاز دی اکسید کرن به فضای داخلی سردخانه و ایجاد فشار مثبت صورت گرفته و روش دوم تزریق هوای فیلتر شده (حذف اکسیژن) به داخل سالن سردخانه می باشد.
انواع سردخانه صنعتی براساس رِنج دمایی
سردخانه های صنعتی مورد استفاده در صنایع مختلف به لحاظ دمایی دارای دسته بندی هستند که شامل سردخانه های زیرصفر و سردخانه های بالای صفر می باشند. محدوده دمایی هر یک از این دسته از سردخانه ها برای نگهداری مواد خاصی در نظر گرفته شده است که در بخش ذیل به شکل کامل توضیح داده می شود.
سردخانه های بالای صفر
نگهداری برخی از محصولات و فرآورده های خوراکی و دارویی در دماهای زیر صفر درجه سانتیگراد می تواند موجب تخریب بافت شیمیایی یا فیزیکی این مواد شده و خرابی آنها را به دنبال داشته باشد. در این گونه موارد صاحبان صنایع به سراغ سردخانه های بالای صفر می روند؛ این سردخانه ها بخصوص برای زمانی که لازم است، مدت نگهداری محصولات کوتاه باشد، بسیار کارآمد و اقتصادی هستند. سردخانه های بالای صفر در محدوده دمایی یک تا 15 درجه سانتیگراد عمل می کنند و معمولا برای حفظ و نگهداری انواع میوه، سبزی و لبنیات و فرآورده های شیری مورد استفاده قرار می گیرند.
در این سردخانه ها نگهداری میوه و سبزیجات به شکلی صورت می گیرد که زمان یا طول عمر میوه و سبزی افزایش یافته و در زمان عرضه، تازه و سالم باشد. این سردخانه ها در صنایع کشتارگاهی انواع دام بزرگ و کوچک برای عرضه گوشت گرم تازه جهت استفاده مصرف کنندگان، کاربرد دارند. در سردخانه های بالای صفر با توجه به اینکه زمان ماندگاری محصولات کم بوده و پیوسته در حال گردش و جابجا شدن هستند، نیازی به ظرفیت انبارداری زیاد در این سردخانه ها نمی باشد.
سردخانه های زیر صفر
سردخانه های صنعتی زیر صفر در دماهای زیر صفر کار می کنند و عمدتا برای یخ زدن و نگهداری مواد گوشتی و پروتئینی به کار می روند. محدوده دمایی این سردخانه ها از 5- تا 45- درجه سانتیگراد می باشد. البته قابل ذکر است که میانگین دمایی در این نوع از سردخانه ها از 12- تا 23- درجه سانتیگراد در نظر گرفته شده است. از عوامل مهم ایجاد برودت های پایین در این سردخانه ها، دستگاه کمپرسور آنها بوده که اغلب از کمپرسورهای چند مرحله ای استفاده می شود.
تونل انجماد
باید یادآور شویم که یکی از سردخانه های زیر صفر بسیار کاربردی در صنایع، تونل های انجماد هستند که امروزه کاربرد فراوانی داشته و دمای آنها در محدوده 18- تا 40- درجه سانتیگراد می باشد. این تونل سبب انجماد سریع محصولات بخصوص مواد گوشتی شده و مانع فاسد شدن آنها می شوند. تونل های انجماد ماندگاری این مواد را طولانی کرده و نگهداری آنها را ساده تر می نمایند. شما می توانید برای بررسی بیشتر تونل های انجماد و همچنین جهت آشنایی با نسل جدید تونل های انجماد یعنی تونل های IQF به مقاله « تفاوت بین تونل های انجماد و سردخانه ها » مراجعه کنید.
سردخانه صنعتی دومداره
در برخی موارد ممکن است لازم باشد تا سردخانه های زیر صفر و بالای صفر به صورت همزمان مورد استفاده قرار گیرند. در این مواقع بهترین گزینه انتخاب سردخانه های صنعتی دومداره می باشد؛ زیرا برنامه عملکردی این سردخانه ها قابل تنظیم بوده و کاربر می تواند سرمایش زیر صفر و بالای صفر را داشته باشد. اما نکته قابل توجه در هنگام تغییر دمایی سردخانه این است که ابتدا باید کلیه محصولات موجود در سردخانه تخلیه شده و کلیه بخش های آن ضدعفونی شوند تا محصول موردنظر با رِنج دمایی جدید جایگزین گردد. شاید این سوال برایتان پیش آید که خوب! می توان سردخانه را بصورت مجزا ساخت. اما باید گفت که هزینه ساخت دو سردخانه زیر صفر و بالای صفر، از ساخت یک سردخانه دومداره بسیار بالاتر می باشد.
دسته بندی سردخانه براساس نوع محصول نگهداری
دلیل تفکیک این سردخانه ها براساس نوع محصول یا ماده غذایی است که نگهداری می کنند. همانطور که می دانید سبزیجات و میوه، گوشت قرمز، ماهی و لبنیات، هر کدام در یک دما و شرایط خاص باید حفظ شوند. از این رو سازندگان سردخانه ها براساس همین معیار اقدام به طراحی و ساخت می کنند. انواع این مدل از سردخانه ها عبارتند از:
- سردخانه های مخصوص نگهداری فرآورده های گوشتی
- سردخانه های ساخته شده برای محصولات لبنیاتی
- سردخانه های مخصوص نگهداری میوه و سبزیجات
- سردخانه های محصولات شیلاتی همانند ماهی، میگو و …
دسته بندی براساس نوع مبرد مورد استفاده
مبرد، همان ماده ای است که برودت لازم در سردخانه ها را فراهم می کند. این ماده بسته به نوع سردخانه ممکن است از نوع آمونیاکی، فریونی یا گاز CO2 باشد. در این بخش هر یک از مبردها را بطور اختصار شرح می دهیم.
مبرد آمونیاکی
سردخانه هایی که از مبرد آمونیاکی استفاده می کنند، اغلب در ظرفیت های بالای 2000 تن ساخته می شوند. این مبرد آمونیاکی (R717) به لحاظ اقتصادی نسبت به سایر مبردها ارزان قیمت بوده و کاربرد آن در سردخانه ها مقرون به صرفه می باشد. همچنین آمونیاک به جهت مسائل زیست محیطی، صدمه ای به لایه ازون وارد نمی کند. اما باید توجه داشت که تماس آن با پوست یا چشم و همچنین تنفس آن بسیار خطرناک است.
مبرد فریونی
این مبرد نوعی گاز ترکیبی بوده و در صنایع کاربردهای زیادی دارد. البته این نوع مبردها انواع مختلفی داشته و با علامت های اختصاری که شامل حرف انگلیسی R و اعداد هستند، شناخته می شوند. گاز R22 که در گذشته کاربرد فراوانی داشته، با وجود توان برودتی خوب، به دلیل خطرات زیست محیطی منسوخ شده است. جایگزین این مبرد، گاز R134a است که برای سردخانه های زیر صفر کارآمد می باشد. نکته نهایی اینکه این مبردها اغلب در سردخانه هایی با متراژ کوچک کاربرد داشته و به صرفه هستند.
مبرد CO2
این مبرد همان گاز دی اکسید کربن است که بسیار مناسب بوده و نسبتاً بی خطر می باشد؛ چون این گاز خطرات گاز آمونیاک را نداشته و آسیبی به لایه ازون وارد نمی کند. قابل ذکر است که این مبرد در کشور ما مورد استقبال واقع نشده، ولی احتمال می رود در سال های آینده مورد استفاده قرار گیرد.
سخن پایانی
آنچه که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفت، دسته بندی انواع سردخانه های صنعتی است. سردخانه ها تجهیزات و سازه هایی هستند که به منظور افزایش ماندگاری و سالم ماندن مواد غذایی مختلف همانند میوه و سبزیجات، انواع گوشت قرمز، ماهی، لبنیات و … به کار برده می شوند. شاید اگر سردخانه ها وجود نداشتند دیگر شما نمی توانستید در فصول سرد سال از میوه های تابستانه و سبزیجات تازه بهره مند شوید. البته سردخانه ها در صنعت پزشکی نیز جایگاه ویژه ای دارند.
بنابراین شناخت سردخانه های صنعتی و دسته بندی آنها خالی از لطف نخواهد بود. قابل توجه است، یکی از گروه های صنعتی سازنده سردخانه، صنایع ماشین سازی هیمورا است که توانسته با تکیه بر دانش مهندسان و فناوری روز انواع سردخانه های کانکسی و … را طراحی و تولید نماید. این شرکت با توجه به نیاز صنایع مختلف سردخانه های خود را با ویژگی های زیر به صاحبان صنایع عرضه نموده است.
ویژگی های سردخانه های هیمورا
- تولید سردخانه های کانکسی در ظرفیت های متنوع
- قابل تولید به شکل متحرک و ثابت برای استفاده های مختلف
- تولید سردخانه به شکل تک فاز یا سه فاز مطابق با ظرفیت
- دارای بدنه ای عایق بندی و ایزوله شده با فوم پلی اورتان
- متریال مورد استفاده در ساخت سردخانه دارای تاییدیه های بهداشتی
- امکان ساخت بدنه سردخانه های صنعتی از متریال های استیل، آلومینیوم مطابق سفارش
- استفاده از سیستم فریونی در بخش برودتی دستگاه با نوع گاز تایید شده
- قابلیت تولید درب سردخانه به شکل کشویی یا لولایی بنا به درخواست مشتری
- تولید شده در مدل های دمایی بالای صفر و پایین صفر برای استفاده های متفاوت
- استفاده از تجهیزات و قطعات استاندارد و برندهای اروپایی در ساخت سردخانه
- ساخته و طراحی شده مطابق با اصول استاندارد معتبر جهانی
- دارای یک سال گارانتی و 10 سال خدمات پس از فروش معتبر هیمورا
برای مشاهده سردخانه های کانکسی هیمورا می توانید اینجا کلیک کنید.