با انواع سیستم های شست و شوی CIP آشنا شوید دیدگاه بگذارید

با انواع سیستم های شست و شوی CIP آشنا شوید

رعایت اصول و شرایط بهداشتی در بسیاری از صنایع تولیدی از اهمیت بسزائی برخوردار است. میزان کاربرد و رعایت اصول بهداشتی در هر جامعه ای یکی از شاخص های پیشرفت آن جامعه در میان جوامع بین المللی می باشد. این قوانین و مقررات صرف افراد جامعه نبوده و شامل تمامی مراحل کاری و عملیاتی درهر زمینه ای و در تمامی صنایع می باشد. بنابراین مسئولین امر برای رسیدن به میزان قابل قبول پروتکل های بهداشتی سازمان و مراکزی را برای کنترل این امر در نظر گرفته اند. خصوصا در زمنیه هایی که ارتباط مستقیمی با مواد غذایی و آشامیدنی های دارد. در این مقاله با انواع سیستم های CIP آشنا خواهیم شد.

سیستم شستشوی Cleaning in place یا CIP به معنای شستشو در محل یا شستشوی سرخود یک روشی است که برای نظافت و شست و شوی سطوح داخلی تجهیزات صنعتی، فیلترها، اتصالات مرتبط در واحدهای تولیدی و بخش های داخلی لوله ها و مجراهای تجهیزات تولید، بدون نیاز به دخالت دست نیروی انسانی انجام می گیرد. در اوایل قرن نوزدهم برای تمیز کردن ماشین آلات کارخانجات گاها نیاز بود که قطعات و قسمت های مختلف یک دستگاه یا قسمتی از تجهیزات خط تولید را از هم جدا نموده و به شکل دستی نظافت و تمیزکاری نمایند.

این عملیات در کارخانه های فرآوری مواد غذایی و لبنیاتی، واحدهای تولید دارو و لوازم آرایشی که رعایت بهداشت در آنها بسیار اهمیت داشت، بیشتر صورت می گرفت. با اختراع و کشف روش شستشوی CIP دیگر نیازی به انجام اینچنین عملیات وقت گیر و پرهزینه نبوده و با بهره مندی از این روش و سیستم آن می توان کلیه لوازم و دستگاه های مورد استفاده در انواع کارخانجات را به شکل کارآمد، سریع و قابل اطیمنان مورد استفاده قرار داد. این سیتم ها در مخازن حمل شیر هیمورا استفاده می شوند.

چگونگی عملکرد سیستم شستشوی CIP

CIP یک سیستم بسته شستشو می باشد که با کمک نازل های تعبیه شده در بخش داخلی ماشین آلاتی که نیاز دارند به طور مداوم نظافت شوند، انجام می گیرد. نازل ها به منبع آب و محلول های ضدعفونی کننده متصل می باشند و با به گردش درآوردن این مواد در داخل تجهیزات در مدت زمان معینی آنها را شستشو داده و از هرگونه آلودگی و میکرب پاک می نمایند. در عملکرد انواع سیستم های CIP نکات مهم برای بهره برداری بهتر میزان آب مصرفی، مقدار مواد شیمیایی مورد استفاده و زمان عملیات می باشند که اکثر تولید کننده گان این دستگاه سعی در بهینه نمودن و کارآیی بیشتر آنها می باشند.

مراحل شستشوی ماشین آلات و تایم مورد نیاز و ماده مورد استفاده برای شستشو بستگی مستقیمی به نوع خطوط تولید دارد. اما به طورکلی از مواد شوینده ای همانند آب داغ یا استریل، مواد اسیدی مثل اسید نیتریک و مایع سود در این سیستم ها استفاده می شود. قدرت پاک کنندگی محلول به کار رفته دارای اهمیت می باشد تا بهترین نتیجه حاصل گردد. امروزه به عنوان یک تکنیک جدید از محلول پراستیک اسید که یک ماده ضد عفونی کننده قوی می باشد و توانایی تمیزکاری سطوح مختلف را داشته و همچنین قابلیت تماس با مواد غذایی را دارد، بهره برداری می گردد. با استفاده ازاین محلول مدت زمان عملیات کاهش یافته و راندمان کار بالا رفته است زیرا پراستیک اسید در دماهای پایین اثرگذاری بهتری بر روی سطوح آلوده و جرم گرفته دارد.

انواع سیستم های CIP

انواع سیستم های CIP  مورد استفاده در صنایع مختلف از نظر ساختار، درجه اتوماسیون و نوع عملیات کاری متفاوت می باشند. در واقع نوع عملکرد و مراحل شستشو هر سیستم CIP به خط تولید مورد استفاده آن بستگی دارد. برخی دیگر از فاکتورهای جداکننده این سیستم ها می تواند نوع ماده شستشو و ضدعفونی کننده ، زمان و محل انجام CIP باشد. در نهایت دو نوع سیستم پرکاربرد برای انجام عملیات CIP در زیر توضیح داده می شود.

 معرفی این دو سیستم شستشوی خودکار CIP به لحاظ عملکردی می باشد. نوع اول سیستم تک مرحله ای یا Single pass  می باشد که در این دستگاه ها از یک مرحله پیش شستشو برای زدودن بهتر آلوده کننده ها استفاده شده و سپس تخلیه انجام می گیرد. بعد از مرحله Pre- rins یا پیش شستشو از یک محلول تمیزکننده مناسب برای شستشوی نهایی استفاده شده و مرحله پایانی عملیات به صورت آبکشی و زدودن محلول ضد عفونی کننده می باشد. این سیستم در مقایسه با دیگر سیستم ها نسبتا هزینه مناسبی دارد و در بسیاری از صنایع مورد بهره برداری قرار می گیرد.

نوع دوم سیستم های گردشی می باشند که در این نوع از سیستم های شستشوی CIP یک مخزن جداگانه برای محلول تمیزکننده در نظر گرفته شده است. و در تمام مدت زمان شستشو این محلول در جریان می باشد. بعد از اتمام زمان شستشو با ماده ضدعفونی کننده مرحله نهایی آبکشی انجام می گیرد. میزان مصرف آب و مواد ضد عفونی کننده در این نوع از سیستم ها در مقایسه با نوع اول کمتر بوده اما هزینه سرمایه گذاری در این دستگاه ها به نسبت بیشتر می باشد.

انواع سیستم های CIP به لحاظ ساختاری

انواع سیستم های CIP را می توان از نظر ساختاری هم تفکیک نمود به شکلی که برخی از این سیستم ها دارای یک مخزن برای انجام عملیات می باشند یعنی شستشو و آبکشی تجهیزات به وسیله یک تانک انجام می گیرد. سیستم های دو تانکی یا دو مخزنی برای ماده شستشو دهنده و آبکشی از تانک های جداگانه استفاده می نمایند. ساختارهای سه تانکی دارای سه عدد تانک مجزا برای هر کدام از بخش های عملیات شستشو می باشند و انواع مواد شوینده در این سیستم ها به نوبت و متناوبا مورد استعمال قرارمی گیرد.

سیستم های شستشوی چهار تانکی که با توجه به تعداد بالای مخزن از مواد اسیدی و قلیایی و آب برای تمیزکاری دستگاه ها استفاده شده و مرحله آخر آبکشی انجام می گیرد. این مخزن ها از هم جدا بوده و با برنامه ریزی شستشو مورد استفاده قرارمی گیرند.

مزیت و کاربردهای سیستم های CIP

انواع سیستم های CIP دارای مزایایی می باشند که استفاده از آنها را در صنایع امروزی جزء تجهیزات ضروری گردانده است. زیرا این تجهیزات بدون نیاز به نیروی انسانی کلیه مراحل را به طور اتوماتیک انجام می دهد و فقط نیاز به کنترل توسط اپراتور دارد. عملیات شستشو و ضدعفونی کردن در کمترین زمان ممکن صورت می گیرد و احتیاجی به جدا نمودن قطعات از همدیگر ندارد. به دلیل استفاده از یک سیستم اتوماتیک عملیات شستشو در بالاترین حد بهداشتی انجام گرفته و استفاده از ضدعفونی کننده های اسیدی و قلیایی به راحتی امکان پذیر می باشد. از این سیستم ها در بسیاری صنایع کاربرد دارد برای نمونه :

• کارخانجات فراوردی گوشت پخته
• تجهیزات پرکن مایعات خصوصا مواد غذایی و لبنیاتی
• کارخانجات تولید انواع سالاد و دسرها
• خطوط تولید انواع نوشیدنی ها
• دستگاه های بزرگ اسلایسر انواع گوشت
• در تصفیه خانه برای نظافت ممبران ها

عوامل موثر در سیستم CIP

اکنون که با سیستم شستشوی خودکار آشنا شده و به مزیت های انواع سیستم های CIP پی بردیم برخی عوامل موثر در بالا بردن کارآیی و راندمان آن را شرح می دهیم. از فاکتورهای موثر دمای محلول تمیز کننده می باشد که هرچقدر این دما بیشتر باشد کارآیی تمیز کردن آن نیز افزایش می یابد و درصد بالایی از آلوده کننده ها را حذف می نماید. این دما به طور معمول 45 درجه سانتی گراد در نظر گرفته می شود.علاوه بر دمای محلول شوینده غلظت آن هم یکی دیگر از فاکتورهای مهم می باشد.غلظت ماده شوینده در وحله اول به نوع کاربری آن در صنایع بستگی دارد و همانطور که می دانیم اگر غلظت ماده بالا باشد قدرت پاک کنندگی آن بیشتر می شود.

کلام آخر

روش نوین شستشوی CIP که در کارخانجات صنایع غذایی کاربرد دارد، در شستشوی تجهیزات و دستگاه های مختلف از آن استفاده می شود. همان گونه که در بالا نیز در مورد آن توضیحاتی داده شده، این سیستم شستشو دارای چندین روش متفاوت است که با استفاده از محلول های تمیزکننده دستگاه های صنعتی را شستشو می کند. این دستگاه ها در چندین مدل یعنی از تک مخزن تا چهار مخزن تولید و در هر یک، پروسه ای که برای تمیز کردن تجهیزات صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد، متفاوت است. با بکارگیری این سیستم پیشرفته در کارخانجات بزرگ نیاز به نیروی انسانی به صورت قابل توجهی کاهش می یابد و تمامی موارد بهداشتی به صورت کامل رعایت می گردد.