تفاوت های فیوز مینیاتوری و محافظ جان چیست؟ دیدگاه بگذارید

فیوزهای مینیاتوری و محافظ جان

فیوز مینیاتوری و محافظ جان هر دو جزو فیوزهای امنیتی هستند که اغلب افراد آنها را با هم اشتباه می گیرند؛ زیرا در گذشته فیوز محافظ جان وجود نداشت و مردم از این دو فیوز با یک هدف استفاده می کردند. معمولاً بر روی کلید مینیاتوری عبارت MCB و بر روی کلید محافظ جان RCCB نوشته شده است. برخی از فیوزها ترکیبی از فیوزمحافظ جان و مینیاتوری هستند که عبارت درج شده روی آنها RCBO است. این فیوزهای ترکیبی با هدف محافظت از مدارهای الکتریکی، از ورود بارهای اضافی جلوگیری می کنند.

این فیوزها هر دو وظیفه قطع جریان برق را بر عهده دارند، اما روش مسدود کردن جریان برق در آنها متفاوت است. فیوزهای مینیاتوری از تکه فلزی تشکیل شده اند که احتمال ذوب آنها در مقابل حرارت بالا وجود دارد. از سوی دیگر فیوزهای محافظ جان، به مکانیسم های کلید داخلی مجهز شده اند و امکان خاموش شدن آنها در برابر یک موج ناایمن الکتریسیته وجود دارد.

امروزه در ساخت دستگاه های مختلف از جمله پکیج های برقی دیواری و برقی زمینی و همچنین پکیج های سه گانه سوز هیمورا از فیوزهای محافظ جان و مینیاتوری استفاده شده که ایمنی آنها را بالا برده است و کاربر بدون نگرانی از نوسانات برقی می تواند از این دستگاه ها استفاده کند. در این مقاله تفاوت بین فیوزهای مینیاتوری و محافظ جان را بررسی خواهیم کرد، اما بهتر است ابتدا تعریفی کلی از این دو فیوز آورده شود، سپس تفاوت بین آنها شرح داده خواهد شد.

اجزای تشکیل دهنده فیوز مینیاتوری و محافظ جان

فیوز مینیاتوری: این فیوز از بدنه، اهرم قطع و وصل، بازوی متحرک، ترمینال های ورود و خروج، کنتاکت اصلی جریان خروجی، فلز بیمتال، سیم پیچ، پیچ کالیبراسیون و جرقه گیر تشکیل شده است.

فیوز محافظ جان: این فیوز مجهز به رله تشخیص خطا، یک سیم پیچ، کلید تست مدار و کلید قطع و وصل تریپ است. زمانی که اختلافی بین جریان ورودی و خروجی وجود داشته باشد، رله تشخیص خطا، سریعاً آن را شناسایی و مدار را فوراً مسدود می کند.

تعریف کلی از فیوز مینیاتوری

فیوز مینیاتوری نوعی قطع کننده مدار است که به جریان اضافه و تحمل جریان بالا حساس بوده و از خود عکس العمل نشان می دهد (برق را قطع می کند). این فیوز از مدارهای الکتریکی منازل یا هر محیط دیگری محافظت نموده و زمانی که جریان افزایش یابد، خیلی سریع اضافه بار یا اتصال کوتاه را تشخیص می دهد؛ بگونه ای که هنگام وصل شدن تعداد زیادی دستگاه به یک نقطه از برق، سریعاً ورودی برق را مسدود می کند. امروزه طرح های مختلفی از فیوز مینیاتوری وارد بازار شده که از درجه بندی جریان و ولتاژهای مختلفی برخوردار است.

این نوع فیوزها تا حدودی از تجهیزات برقی محافظت می کنند، اما از دستگاه ها، در برابر شوک الکتریکی محافظت نمی کنند. جالبه بدونید که یک راه حل مناسب برای محافظت از مدارات، نصب فیوز محافظ جان بصورت مجزا روی سیستم های برقی می باشد. از آنجایی که در ساختمان ها از سیستم های برق کشی و مدارهای الکتریکی زیادی استفاده می شود، باید شرایط ایمنی برای آنها فراهم کرد؛ بدین ترتیب از فیوزهای مینیاتوری استفاده می شود تا از مدارها در مقابل جریان غیرمجاز محافظت گردد. این فیوز در صورت عبور جریانی بیش از جریان اسمی از یک مدار، جریان برق را بخاطر حفظ امنیت و جلوگیری از بروز اتصال کوتاه، مسدود می کند تا آسیبی به آن وارد نشود.

دسته بندی فیوزهای مینیاتوری از لحاظ سرعت

کلید مینیاتوری کندکار

واکنش فیوزهای مینیاتوری کندکار در مقابل عبور جریان، بسیار آرام است و عملیات قطع مدار توسط این فیوزها دیرتر اجرا می شود. این نوع فیوزهای کندکار در برابر جریان اتصال کوتاه، بصورت لحظه ای عمل می کنند.

کلید مینیاتوری تندکار

فیوزهای مینیاتوری تندکار در مقایسه با نوع کندکار، زمان قطع کمتری دارند و این عامل سبب شده بیشتر در روشنایی استفاده شوند. در این فیوزها تشخیص جریان اضافه توسط فلزی به اسم بیمتال صورت می گیرد. این فلز نیمه هادی با عبور جریان بلند مدت، بشدت گرم و خمیده شده و این خمیدگی در آن سبب می شود فیوز مینیاتوری کنتاکت و مدار مسدود گردد.

فیوز محافظ جان

در مواردی که در یک ساختمان، اداره، مجتمع و هر محیط دیگری حفظ جان افراد در میان باشد، استفاده از کلید محافظ جان الزامیست. این فیوزها با شکستن فوری مدار الکتریکی از آسیب های ناشی از برق گرفتگی پیشگیری می کنند. فیوز محافظ جان، جریان الکتریسیته را توسط یک مدار بررسی نموده و در سیم های برق، جریان نامتعادل را تشخیص می دهد؛ در واقع این کلید زمانی عمل می کند که جریان توسط یک چیزی (مثل شخص) عبور نموده و شوک الکتریکی رخ دهد.

این فیوز در مواقع ضروری فوراً برق مدار را قطع می کند (زمانی کمتر از یک ضربان قلب) تا برق گرفتگی صورت نگیرد. از فیوز محافظ جان در تجهیزات برقی با هدف محافظت از جان افراد در مقابل خطرات ناشی از نوسانات برقی و آتش سوزی استفاده می شود. به بیانی دیگر می توان گفت فیوز محافظ جان نوعی سوئیچ است که در صورت بروز خطا، مدار را قطع می کند.

انواع کلید محافظ جان

• کلیدهای محافظ جان بصورت تک فاز و برق سه فاز طراحی می شوند که نوع تک فاز در حالت دو پل و نوع سه فاز بصورت چهار پل در بازار موجود است. این فیوزها از لحاظ تیپ نیز انواع مختلفی دارند که شامل فیوز محافظ جان تیپ AC ، تیپ A و تیپ B می باشند.
• تیپ AC این فیوزها جریان نشتی AC را تشخیص داده و بصورت دو پل و چهار پل تولید می شود. فیوزهای محافظ جان AC از لحاظ ولتاژ کاری بصورت 200 تا 400 ولت قابل ساختند.
• فیوز محافظ جان تیپ A از قابلیت شناسایی جریان های نشتی با اشکال DC و AC برخوردار بوده و در مدل های دو پل و چهار پل تولید می شود. این نوع فیوزها نیز با ولتاژ 200 تا 400 ولت ساخته می شوند و البته برای شبکه های 500 ولت نیز طراحی می شوند.
• تیپ B از دیگر فیوزهای محافظ جان است که قادر به تشخیص جریان های نشتی AC و DC پالسی تا فرکانس یک مگاهرتز (مستقیم DC) می باشد. ولتاژ کاری این فیوزهای محافظ جان، 230 تا 400 ولت است. در مواردی می توان از آنها تا ولتاژهای 500 ولتی نیز استفاده کرد.

فیوز مینیاتوری یا محافظ جان؟

فیوز مینیاتوری قادر به حفاظت از تجهیزات است، اما نقشی در محافظت از جان افراد ندارد. همه می دانیم بدن انسان در برابر جریان الکتریسیته بشدت حساسیت نشان می دهد و کسری از ثانیه طول می کشد تا فیبریلاسیون بطنی ایجاد کند. این امر ممکن است سبب از کار افتادن قلب شده و حتی به مرگ ختم شود. به همین دلیل در مواردی که حفظ جان افراد مطرح است، فیوز محافظ جان مناسب تر می باشد. گاهی از این دو فیوز (فیوز مینیاتوری و محافظ جان) بصورت ترکیبی استفاده می شود تا هم از جان کاربر و هم تجهیزات محافظت بعمل آید.

بوسیله کلید محافظ جان می توان به آسانی محل خطای مدار الکتریکی را تشخیص داد. البته با وقوع خطا در مدار، این فیوز مینیاتوری است که مسدود می شود. تعمیر و نگهدای فیوز مینیاتوری ساده تر از فیوز محافظ جان است، همچنین تشخیص خطا در آن آسان تر است؛ بگونه ای که در زمان بروز مشکل در مدار، سوئیچ بطور اتوماتیک پایین آمده و کاربر را از وقوع خطا مطلع می سازد. بدین ترتیب کاربر باید بصورت دستی فیوز مینیاتوری را راه اندازی کند تا عملیات جریان برق مجدداً آغاز گردد.

از دیگر تفاوت های اصلی بین این دو فیوز این است که بواسطه فیوز محافظ جان می توان به آسانی محل ایجاد نشتی جریان و اضافه بار را شناسایی کرد؛ این در حالیست که فیوز مینیاتوری از این قابلیت برخوردار نیست. فیوز محافظ جان نوعی سیم کشی الکتریکی است که در صورت عدم تعادل یا عدم تطبیق جریان برق، سبب توقف یا قطع مدار می شود. از سوی دیگر این فیوز کنترل جریان الکتریکی نامتعادل را در اندک زمان انجام می دهد (فقط 20 ثانیه).

برای رفع عیوب الکتریکی از کدام فیوز (مینیاتوری یا محافظ جان) استفاده شود؟

• در تاسیسات برقی دو عیب الکتریکی خطرناک وجود دارد که اولی خطای جریان بالا، بدلیل میزان بالای جریان اتصال کوتاه است؛ در این موارد استفاده از فیوز مینیاتور مناسب تر است.
• عیب دوم الکتریکی این است که به علت خیس بودن دست های کاربر، احتمال وقوع جریان نشتی زمین وجود دارد؛ در این شرایط فیوز مینیاتوری قادر به شناخت خطا نخواهد بود و باید از فیوز محافظ جان استفاده کرد.

موارد استفاده از فیوز محافظ جان و مینیاتوری در تجهیزات هیمورا

• پکیج های برقی دیواری و زمینی
• پکیج های سه گانه سوز

نتیجه گیری

فیوز مینیاتوری و محافظ جان از دسته کلیدهای حفاظتی هستند که امروزه در ساخت بیشتر تجهیزات برقی استفاده می شوند. این مقاله به بررسی این دو فیوز و تفاوت بین آنها پرداخته است. درست است که این دو فیوز، وظیفه قطع جریان برق را بر عهده دارند، ولی از لحاظ عملکرد با هم متفاوتند. فیوز مینیاتوری بیشتر در مواردی استفاده می شود که نیاز به حفاظت از تجهیزات باشد، اما فیوز محافظ جان علاوه بر محافظت از دستگاه ها، ضامن جان افراد نیز می باشد. در مواردی می توان فیوز مینیاتوری و محافظ جان را بصورت ترکیبی استفاده کرد که در این شرایط عمل حفاظتی به بهترین نحو صورت می گیرد. هیمورا در ساخت پکیج های برقی خود از جمله پکیج های دیواری و زمینی برقی و پکیج های سه گانه سوز از این تجهیزات امنیتی استفاده می کند.